هنگام شروع کردن به جستارنویسی ممکن است در ابتدای راه سردرگم شوید. در این یادداشت به شش راهکار اشاره می‌شود که در ابتدای راه جستارنویسی می‌تواند به شما کمک کند.
اصلن چرا جستارنویسی
جستارنویسی دو مزیت دارد که می‌تواند برای نوشتن و همین طور تفکر مکتوب مفید باشد:
- شما از تجربیات خودتان می‌نویسید؛
- برخلاف نوشتن مقاله، نیاز به منابع و تحقیق خاصی ندارد.
یک نکته مهم: یکی از عواملی که باعث می‌شود شما به یک جستارنویس خوب تبدیل شوید این است که دائمن بخوانید، بنویسید و استدلال کردن را بلد باشید.
رونویسی را دست‌کم نگیرید
تصور کنید در ابتدایِ مسیر نویسندگی هستید. می‌خواهید جستارنویسی را یاد بگیرید اما نمی‌دانید از چه بنویسید و چگونه بنویسید.
بهترین پیشنهادی که در این مواقع می‌توان داد این است که تمرین نوشتن با رونویسی را آغاز کنید. با صدای بلند از روی جستار بخوانید و بنویسید. بله، دقیقا همان مشق نوشتن دوران مدرسه؛ اما این بار آگاهانه و به قصد یادگیری چیزی فراتر از املای واژگان.
رونویسی از نوشته‌ها به شما کمک می‌کند با سبک نوشتن نویسندگان معروف آشنا شوید. برای افزایش مهارت نویسندگی در یک سبکِ نوشتن، چه راهی بهتر از این سراغ دارید که با قلم نویسندگان آن سبک آشنا شوید؟ رونویسی به شما این امکان را می‌دهد.
توانایی درک ساختار جستار با تقلید
برای ماهر شدن در هر کاری دو راه‌حل وجود داد:
- آزمون و خطا
- تقلید و الگوبرداری
آزمون و خطا:
راه‌حل اول این است که خودتان به دفعات زیاد، آزمون و خطا کنید تا شاید در نهایت راه و سبکِ خودتان را پیدا کنید.
تقلید و الگوبرداری:
اما راه‌حل دومی هم وجود دارد؛ به بزرگان آن عرصه نگاه کنید و کارشان را تقلید کنید. ساختار جستارهای جستارنویسان بزرگ را بررسی کنید. این کار را می‌توانید در دل همان رونویسی انجام دهید.
پیشنهاد این است که در ابتدای یادگیریِ جستارنویسی به‌جای اینکه درگیر مقدمه، بدنه و نتیجه‌گیری جستار خودتان شوید، جستارهای جستارنویسان مطرح را جلوی خودتان بگذارید و مقدمه، بدنه و پاراگراف نتیجه‌گیری آن‌ها را مشخص کنید. این تمرین را به‌عنوان یک تمرین موثر در فهم جستار در کنار رونویسی داشته باشید.
دامنۀ واژگانِ وسیعی داشته باشید
با کلمه‌ها دوست شوید. به‌دنبال کلمه‌هایی که درگذشته مورد استفاده قرار می‌گرفتند و اکنون دیگر استفاده نمی‌شوند، نباشید. این کلمه‌ها دوستان خوبی نیستند. دوستان خودتان را در بین کلمه‌هایی که امروزه به‌کار می‌روند، ولی در ذهن شما فعال نیستند، انتخاب کنید. یک دفتر داشته باشید و این کلمات را در آن بنویسید. با این کلمات می‌توانید به طرق مختلف تمرین انجام دهید؛ مثلا چند کلمه را انتخاب کنید و با آن‌ها تمرین نوشتن کنید. می‌توانید این کلمات را جلوی خودتان داشته باشید و اگر متنی نوشتید، این بار به‌جای کلمه‌هایی که قبلا استفاده می‌کردید از این کلمه‌ها استفاده کنید.
داشتن دامنۀ واژگان فعال به شما کمک می‌کند تا بتوانید بهتر بنویسید. در جستارنویسی که یکی از ویژگی‌های آن بیان دیدگاه و نظر شخصی خود فرد است، نداشتن دامنه واژگان گسترده، شما را به دام می‌اندازد.
توانایی استدلال کردن را بیاموزید
توجه داشته باشید در جستارنویسی، بیان دیدگاه شخصی مهم است. دیدگاه شخصی به این معنی نیست که شما سطحی و آبکی بنویسید. مهارتی که به شما کمک می‌کند تا دیدگاه شخصی پخته و عمیقی بنویسید، توانایی استدلال‌کردن است. اگر بتوانید دربارۀ موضوعی که می‌نویسید دیدگاه‌های شخصی خودتان را بر پایه استدلال درست بنا کنید، مخاطب با شما همراه می‌شود. ممکن است مخاطب استدلال شما را قبول نداشته باشد؛ اما از نوشتۀ شما و پختگی آن لذت خواهد برد.
تمرین آزادنویسی داشته باشید
آزادنویسی یک طوفان فکری است که شما به راه می‌اندازید. در حین نوشتن اجازه تفکر و ارزیابی دربارۀ چیزهایی که می‌نویسید را ندارید. هر چیزی که در ذهن شما وجود دارد را روی کاغذ یا صفحه ورد می‌آورید و به بخش انتقادگر و سانسورچی ذهنتان اجازه نمی‌دهید وارد آزادنویسی شما شود و مزاحمت ایجاد کند.
این نوع نوشتن علاوه‌براینکه در راحت‌تر نوشتن به شما کمک می‌کند، ایده‌هایی را هم شکل می‌دهد که از دل آن می‌توانید برای نوشتن جستار، موضوع انتخاب کنید. هر نویسنده‌ای نیاز دارد که آزادنویسی را تمرین کند، پس شما هم آن را در سبد نوشتاری خودتان قرار دهید و تردید نکنید.
با دفترچه یادداشت ایده‌هایتان را حفظ کنید
حتما بارها اتفاق افتاده که در مکانی باشید و ایده‌ای به ذهنتان خطور کند که از نظرتان می‌تواند موضوع خوبی برای نوشتن باشد. معمولا کاری که در این موقع انجام می‌دهید این است که به حافظه خودتان اعتماد می‌کنید و ایده را در ذهن نگه می‌دارید تا سر فرصت دربارۀ آن بنویسید. فرصت که فراهم شد می‌بینید دیگر خبری از آن ایده نیست و فراموش شده است. حال اگر آن لحظه یک دفترچه یادداشت داشتید و در قالب کلماتی آن ایده را می‌نوشتید، آن ایده را از دست نمی‌دادید.
و در آخر فراموش نکنید که
فراموش نکنید که جستارنویسی سبکی از نوشتن است که شما دربارۀ هر موضوعی می‌توانید بنویسید، فقط کافی است اطلاعاتی را از آن به‌دست بیاورید. از دفترچه یادداشت استفاده کنید و از ایده‌های خودتان برای تبدیل‌شدن به یک موضوع برای نوشتن، حفاظت کنید.
✅ برای مطالعه‌ی بیشتر: